Tasarım
Tescil Nedir?
Tasarım tescili, bir ürünün dış görünüşünü oluşturan şekil, renk, desen, çizgi, yüzey dokusu gibi özgün tasarım özelliklerinin yasal olarak koruma altına alınmasını sağlayan bir tescil türüdür. Bu tescil, bir ürünün ayırt edici dış görünüşünü koruma altına alarak tasarım sahibine münhasır haklar tanır. Tasarım tescili, başkalarının izinsiz olarak benzer tasarımlar üretmesini, satmasını veya kullanmasını önlemek amacıyla yapılır. Özellikle moda, mobilya, endüstriyel ürünler, elektronik cihazlar gibi görselliğin önemli olduğu sektörlerde yaygın olarak kullanılan bir koruma yöntemidir.
Tescilli
ve Tescilsiz Tasarım Koruması
Tasarımlar
tescilli ve tescilsiz olmak üzere iki şekilde korunabilir.
Tasarımlar;
Kanun hükümleri uyarınca tescil edilmiş olması halinde tescilli tasarım, ilk
kez Türkiye’de kamuya sunulmuş olması halinde ise tasarımcının tercine bağlı
olarak tescilsiz tasarım olarak korunabilir. Tescilli tasarımların koruma
süresi 5 yıl olup talep halinde her beşer yıllık dönemde yenilenerek 25 yıla
kadar uzatılabilmektedir.
Tescilsiz
tasarımların koruma süresi ise tasarımın Türkiye’de kamuya sunulduğu tarihten
itibaren 3 yıldır. Tescilsiz tasarım, özellikle tekstil ve moda gibi tasarım
ömrü kısa tasarım yoğun sektörlerin tercih ettiği, herhangi bir başvuru ve
masraf yapılmaksızın, doğrudan korumanın elde edildiği sistemdir.
Neden
Tasarım Tescil Yapılmalıdır?
Yeni
bir tasarıma sahip olmak firmalara ticari platformda büyük avantajlar
sağlamaktadır. Tanıtım, pazarlama ve satış alanlarında rekabetin son derece
yoğun yaşandığı ticari dünyada hem tasarımların haklarının korunması hem de
rakip firmalar tarafından tasarımın kullanılmasının önüne geçilmesi ise ancak
tasarım tescil işlemi ile mümkün olabilmektedir.
Büyük
uğraşlar ve büyük maliyetler ile geliştirilen bir tasarımın tescil edilmemesi
durumunda herkes tarafından kullanılabileceği ve tasarım sahibinin de hiçbir
hak iddia edemeyeceği unutulmamalıdır.
Ayrıca
tasarım tescil başvurularında ilk olarak tasarımın kim tarafından kullanıldığı
da dikkate alınmaktadır. Yenilik kriteri de dikkate alındığından kullanım
öncesinde her tasarımın tescil ettirilmesi gerekir.
Tasarım
Tescil Hakları:
Bir
tasarımın tescil edilmiş olması aşağıdaki hakların elde edilmesini sağlar:
*Kullanma,
üretimini yapma
*Lisan
ile çoğaltma
*Devretme
*Rehin
bırakma
*Maddi
ve manevi tazminat haklarına konu olma
5
yıl boyunca tüm haklar tasarım sahibinin elindedir. 5 yılında sonunda 5 yıllık
uzatma taleplerinde bulunabilen tasarım sahibi toplamda 25 yıl boyunca tasarım
tescil haklarını elinde bulundurur.
Tasarım Tescil Hizmetinin Sağladığı Temel Katkılar:
Tasarımın Özgünlük Analizi: Tescil başvurusu yapılmadan önce, tasarımın özgün ve yeni olup olmadığını belirlemek için bir analiz yapılır. Bu analiz, tasarımın daha önce tescil edilip edilmediğini ya da mevcut tasarımlara benzerlik taşıyıp taşımadığını ortaya koyar.
Başvuru Dosyasının Hazırlanması: Tasarım tescili için gerekli olan tüm belgelerin hazırlanması ve başvuru dosyasının eksiksiz şekilde oluşturulması sağlanır. Bu süreçte tasarımın detaylı çizimleri, görselleri ve tanımları hazırlanarak başvuru dosyasına eklenir.
Türk Patent ve Marka Kurumu Başvurusu: Türkiye sınırları içinde tasarım tescili yapmak için Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvurulur. Bu kurum, tasarımın incelemesini yapar ve belirli bir süre içinde tasarımın tescil edilip edilmeyeceğine karar verir.
Uluslararası Tescil Başvuruları: Eğer tasarım yurtdışında da korunmak isteniyorsa, Lahey Anlaşması gibi uluslararası tescil sistemleri aracılığıyla başvuru yapılabilir. Bu sayede tasarım birden fazla ülkede tescil edilerek korunur.
Başvuru Sürecinin Takibi ve Onay: Başvurunun yapıldığı kurum tarafından incelenme süreci boyunca başvuru takibi yapılır. Kurum tarafından ek bilgi talebi veya itiraz durumlarında gerekli belgelerle destek sunulur.
Tasarım Tescil Belgesinin Alınması ve Yasal Koruma: Başvuru onaylandığında, tasarım tescil belgesi alınır ve tasarım yasal koruma altına alınır. Bu tescil, tasarım sahibine tasarımını kullanma, satma, devretme, lisans verme gibi haklar tanır.
İhlal ve Koruma Takibi: Tescilli tasarımın izinsiz kullanımına karşı takip yapılır. Taklit veya ihlal durumlarında, tasarım sahibine gerekli hukuki destek sağlanarak yasal haklarını korumasına yardımcı olunur.
Tescilin Yenilenmesi ve Sürekliliği: Türkiye’de tasarım tescili 5 yıllık süreyle koruma sağlar ve bu süre en fazla 25 yıla kadar uzatılabilir. Yenileme dönemlerinde tescilin devam etmesi için yenileme işlemleri yürütülür.